Gaelic: Uibhist a-Deas: prothaid an àite call
Mar sin, bho thòisich iomairt an fhearainn tha coimhearsnachdan air a bhith strì feuch an seall iad do dhaoine gun urrainn dhaibh soirbheachadh gun a bhith an urra ri taic bho àiteachan eile.
Tha seo nas cudromaiche buileach san latha a th’ ann agus airgead cho gann a h-uile taobh a sheallas tu. Mar sin, nuair fhuair muinntir Uibhist a-Deas, Èirisgeigh agus Beinne Bhadhla sealbh air oighreachd le 93,000 acair fo bhratach Stòras Uibhist, b’ e aon de na ciad amasan a bh’ aca leasachaidhean a chur air adhart a dhèanadh airgead dhaibh, airgead a dhèanadh feum dhan choimhearsnachd.
Advertisement
Hide AdAdvertisement
Hide AdB’ e a dhà de na rudan as motha a bha a’ toirt teachd-a-steach dhaibh nuair a ghabh iad gnothaichean os làimh aig deireadh 2006: sealg agus iasgach slait agus an loidse aig Gròigearraidh; agus màl bho ghnìomhachasan a bha stèidhichte air talamh ’s ann an uisgeachan na h-oighreachd. Aig deireadh 2009 bha Stòras Uibhist air cùisean a thionndadh chun na h-ìre ’s gun robh an oighreachd a’ dèanamh prothaid an àite call.
Ach mar tha cathraiche Stòras Uibhist, Aonghas Mac a’ Mhaoilein, a’ mìneachadh, chan e dìreach airgead a tha cunntadh, ach mar fhuair muinntir nan eilean smachd air a’ cheann-uidhe aca fhèin: “Mura b’ e ’s gun do thachair seo, chan eil fhios a’m dè bhiodh air tachairt. Air sàillibh cha robh an còrr àite air fhàgail, agus cha robh coltas gun robh sìon a’ dol a thighinn an rathad againn. ’S na bu mhiosa na sin, bhathar a’ smaoineachadh aig an àm gun robh muinntir an Airm a’ dol a shlaodadh a-mach a thaobh raon nan rocaid. Bha a h-uile sìon a bh’ ann a’ coimhead gu math dorcha ’s dubh. Bha an t-iasgach againn ach cha robh e a’ dol air aghaidh mòran. Cha robh daoine òga a’ ceannach bàtaichean, cha robh daoine òga a’ tighinn a-staigh dhan ghnìomhachas.”
Nuair a cheannaich a’ choimhearsnachd an oighreachd, “Chunnaic iad air son a’ chiad turas gun robh cothrom aca talamh fhaighinn agus math dh’fhaoidte taighean a thogail agus fuireach san àite. Agus math dh’fhaoidte gun robh daoine a bha a’ studaigeadh a’ falbh agus thuirt iad riutha fhèin nach robh iad a’ dol a dh’fhalbh. Tha mi a’ smaoineachadh gun do thachair sin agus gun tug e misneachd dhan choimhearsnachd, ged nach robh sìon a’ dol a thachairt air son bliadhna na dhà. Bha daoine a’ faireachdainn gun robh rathad air aghaidh.”
Tha dà leasachadh mhòr a-nis air fàire – trì croinn gaoithe coimhearsnachd a thogail agus obair leasachaidh mhòr a dhèanamh air cala Loch Baghasdail. A’ bruidhinn air na croinn gaoithe thuirt Mgr Mac a’ Mhaoilein: “An ceann bliadhna nuair a gheibh sinn beagan ionmhas a-staigh, bidh rathad againn an uair sin rudan a chur air aghaidh. Bidh math dh’fhaoidte trì cairteal millean againn gach bliadhna a chosgas sinn air pròiseactan a tha sinn air son a chur air aghaidh. Sann sna dhà no thrì bliadhnaichean a tha romhainn a chì sinn am feum ’s dè thig ás.”
Gu dearbha chan eil Stòras Uibhist gann de bheachdan a thaobh dè dh’fhaodas iad an t-airgead a chosg air, oir chum iad coinneamhan poblach dhan choimhearsnachd agus thill iad le 135 beachdan air son pròiseactan. Chan e a-mhàin gun tèid aig Stòras Uibhist air na h-iasadan a thug iad a-mach, air son nan crann gaoithe a thogail, a phàigheadh dheth, ach thairis air na bliadhnaichean a bhios na croinn gaoithe a’ dol, thathar an dòchas gum faigh a’ choimhearsnachd £20 millean uile gu lèir ri chosg air pròiseactan.
A thaobh an obair gus Loch Baghasdail a leasachadh thuirt Mgr Mac a’ Mhaoilein: “Leis a’ chiad phìos bidh rathad agus cabhsair, agus tha cidhe a’ dol a-staigh, rud ris an can iad infrastructure, sann air cùlaibh sin a thig am math as fheàrr a chì daoine, agus leis na gnìomhachasan a thig air aghaidh. Nì e feum dha na h-iasgairean agus, mar a tha a h-uile port air an taobh an-iar a-nis, bidh pontoons ann ’s bidh gheataichean a’ tighinn a-staigh. Bidh trì fichead àite ann dhaibh.
“Chan e a-mhàin gu bheil iad a’ toirt a-staigh daoine air son an oidhche, tha obair co-cheangailte ris a-sin, air sàillibh an fheadhainn a bhios a’ tighinn a-mach an taobh seo bidh na gheataichean nas motha ’s bidh iad gam fàgail an seo. Bidh obair ann a’ coimhead ás an dèidh ’s gan càradh ’s a h-uile sìon mar sin.
Advertisement
Hide AdAdvertisement
Hide Ad“Agus gheibh sinn liners a’ tighinn a-staigh, bidh cothrom aca a thighinn a-staigh a Loch Baghasdail. Agus na daoine sin, bidh iad a’ dol air feadh Uibhist, chan ann a-mhàin Loch Baghasdail. Tha thu cuideachd a’ dol a chruthachadh suas ri 20 acair de thalamh far an gabh na gnìomhachasan eile a chur air aghaidh.
“A bharrachd air sin, tha gas agus ola an-iar air na h-Eileanan an-Iar agus bidh am port seo cho domhainn ri port sam bith air taobh an-iar Alba. Mar sin, tha cothrom a-rithist an sin anns na bliadhnaichean a tha romhainn.”
Coltach ri iomadach coimhearsnachd eile a ghabh sealbh air fearann, tha muinntir Uibhist air sealltainn ma gheibh iad cothrom gun dèan iad làn fheum dheth. Fhuair iad taic gun teagamh sam bith, ach tha iad air dà phròiseact a chur air adhart mar-thà ás an tig toraidhean luach milleanan thar mhilleanan sna bliadhnaichean ri teachd. Agus nas cudromaiche buileach, is dòcha, tha iad air sealltainn dhaib’ fhèin dè tha iad comasach air a dhèanamh.